AUTYZM I ZESPÓŁ ASPERGERA

Autyzm:

Pionierami poruszającymi zagadnienia autyzmu byli Leo Kanner i Hans Asperger. Obydwaj twierdzili, że przyczyną zaburzenia autystycznego są podstawowe biologiczne anomalie występujące od urodzenia dziecka.

Autyzm to jedno z najcięższych zaburzeń rozwojowych. Jego podłoże jest neurobiologiczne, o niejasnej do dzisiaj etiologii. Występuje częściej u chłopców, niż  
u dziewczynek w relacji 4 / 1. Szacuje się, że ok. 70-80% dzieci z autyzmem jest niepełnosprawnych intelektualnie. Obecnie uważa się, że występują dwie główne przyczyny autyzmu: genetyczne oraz środowiskowe (czynniki prenatalne, komplikacje porodowe, infekcje wirusowe) - powodują one uszkodzenie mózgu.

Należy pamiętać, że autyzm może występować bez dodatkowych powikłań. Nie jest także chorobą postępującą. U osób oddanych terapii obserwuje się poprawę w przystosowaniu oraz kompensację. Procesy uczenia się i adaptacji przebiegają aktywnie przez całe życie
i w każdej chwili mogą prowadzić do zmian.

Objawy charakterystyczne dla autyzmu:

1. Nieprawidłowości wzajemnych relacji społecznych: zaburzony rozwój przywiązania społecznego lub wzajemnych kontaktów społecznych
2. Nieprawidłowości w porozumiewaniu się (zaburzone rozumienie oraz ekspresja językowa używana w społecznym porozumiewaniu się): opóźnienie lub brak rozwoju językowego, niepoprawne użycie języka, zaburzenia związane
    z inicjowaniem lub podtrzymywaniem konwersacji, brak spontanicznej zabawy opartej na naśladowaniu, brak zabawy symbolicznej, powtarzanie pojedynczych słów lub fraz, posługiwanie się językiem idiosynkratycznym
3. Ograniczone, powtarzające się stereotypowe wzorce zachowań, zainteresowań  
   i aktywności: zaabsorbowanie jednym lub kilkoma stereotypowymi lub ograniczonymi wzorcami zainteresowań, których intensywność lub przedmiot są nietypowe, sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów lub rytuałów, powtarzające się manieryzmy ruchowe i stymulacje dźwiękowe, koncentracja na cząstkowych właściwościach przedmiotów, zachowania kompulsywne, trudności z dopasowaniem się do nowych sytuacji,  trudności przy przejściach z jednego zajęcia na drugie, brak lub ograniczona umiejętność naśladowania, nadmierna wrażliwość na niektóre dźwięki, zapachy, światło i dotyk.

Inne współwystępujące z autyzmem zaburzenia:

• Zaburzenia poznawcze, w tym: brak zdolności do szybkiego przenoszeni uwagi 
  z jednego bodźca na drugi, brak zdolności koncentracji uwagi, trudności 
  z przenoszeniem uwagi z osoby na przedmiot lub wydarzenie
• Zaburzenia integracji sensorycznej (m.in. nadwrażliwość na hałas, dotyk, zapach  
  i inne bodźce sensoryczne
• Problemy medyczne: zaburzenia trawienne (reakcja na gluten i kazeinę), alergie  
  i obniżona odporność, padaczka (25-30% osób z autyzmem)
• Problemy z regulacją rytmu okołodobowego ( z zasypianiem, z ciągłością snu)
• Niepełnosprawność intelektualna (nie więcej niż 20-30 % osób z autyzmem jest  
  w normie intelektualnej
• Agresja, autoagresja, zachowania niszczycielskie

Typologia dzieci autystycznych wg. Lorny Wing (elementem różnicującym jest poziom rozwoju społecznego):

• Osoby pełne rezerwy (aktywny dystans w stosunku do innych, wycofanie lub duży opór w kontaktach fizycznych, traktowanie innych w sposób instrumentalny,

zdolność porozumiewania się bardzo zaburzona, aż do całkowitego braku mowy,

słaby kontakt wzrokowy, zabawa schematyczna, stereotypowa, ograniczona aktywność;

• Osoby bierne (brak dążenia do nawiązywania kontaktu a innymi ludźmi, brak protestu i aktywnego przeciwdziałania, gdy inni zwracają się do nich, sprawniejsza komunikacja (niż w grupie I), zabawa mniej schematyczna, ale brak w niej spontaniczności i pomysłowości;
• Osoby aktywne ( spontaniczne próby nawiązania kontaktu, ale w sposób naiwny  
  i mało skuteczny (bez uwzględnienia perspektywy rozmówcy), dosyć dobrze rozwinięte zdolności werbalne, zabawy bardziej złożone i urozmaicone, ale nie pozbawione sztywności np. w ograniczonej tematyce zainteresowań.

Zespół Aspergera:

Zaburzenia w kontaktach z innymi ludźmi:

• Problemy z kontaktem wzrokowym;
• Częsty brak umiejętności inicjowania i podtrzymywania rozmowy;
• Zaburzenia komunikacji, jednostronność komunikacji;
• Słaba lub nieobecna zdolność do używania lub rozumienia mimiki twarzy. Gestów, tonu głosu, pauzy lub języka ciała oraz podtekstów kierowanych przez uczestników rozmowy;
• Zdecydowanie łatwiejsza komunikacja za pomocą pisma (internetowe sposoby komunikacji);
• Możliwe trudności w rozmowach przez telefon;
• Osłabiona zdolność przestrzegania konwenansu społecznego;
• Brak zainteresowania zadowalania innych ludzi oraz brak reakcji na zwyczajne, subtelne tego sygnały;
• Skrajna szczerość w wyrażaniu swoich myłki;
• Nieświadomość kompromitacji i nieświadomość tego, że można kogoś urazić poprzez nietaktowne zachowanie;
• Czarno- białe spostrzeganie rzeczywistości;
• Słaba zdolność dochowywania tajemnicy;
• Wierność wobec zaprzyjaźnionych osób oraz wyznawanych zasad;
• Prawdomówność;
• Problemy z ekspresją własnych uczuć i emocji w niewerbalny sposób;
• Brak umiejętności zabawy tematyczne.

Specyficzne zainteresowania:

5. Specyficzne wąskie oraz bardzo wciągające zainteresowania przybierające nieraz formę obsesji;
5. W niektórych przypadkach skłonności te są rozwijane i mogą pomagać np. w znalezieniu pracy;
5. Bardzo często zainteresowania takie obracają się obecnie wokół komputerów, aparatów i kamer cyfrowych, itp.

Trudności w myśleniu i akceptowaniu zmian:

• Zamiłowanie do życia w uporządkowanym otoczeniu z ustalonymi zasadami;
• Problemy w ocenie stopnia ważności wykonywanych czynności oraz w ocenie czasu potrzebnego na jej wykonanie;
• Silna potrzeba skończenia raz rozpoczętego zadania;
• Brak spontaniczności w eksplorowaniu nowych  sytuacji;
• Holistyczne (globalne) podejście do zaań.

Problemy z mową i językiem:

• Wolny rozwój mowy bez zwykle następujących zmian;
• Używanie mowy w celu uzyskania nagrody albo informacji, rzadko w celu komunikacji;
• Dobry poziom mowy ekspresywnej oraz wysoka kompetencja w liczeniu często maskująca słabe rozumienie;
• Dosłowna, literalna interpretacja mowy;
• Brak rozumienia mało precyzyjnych informacji- uczenie się przez bezpośrednią instrukcję, nie zaś poprzez intuicyjna percepcję;
• Umiejętność radzenia sobie w przewidywalnym środowisku z przejrzystymi 
  i prostymi zasadami, jasno wyrażonymi i konkretnie zdefiniowanymi;
• Nieadekwatne lub zbyt literalne używanie konkretnych słów;
• Często język nieadekwatny do wieku dziecka;

Zaburzona koordynacja ruchowa:

5. Często występują zaburzenia motoryczne (niezdarność fizyczna i/lub manualna;
5. Sztywne, niezręczne kroki
5. Częsta niezdolność szybkiego pisania i rysowania.