7 KROKÓW KONTROLI POLECENIOWEJ

(opracowane i rekomendowane przez SAZ- Stosowaną Analizę Zachowania)

1. Pokaż dziecku, że posiadasz i kontrolujesz przedmioty, którymi chce się bawić  

i że Ty decydujesz kiedy może je mieć

Jak do tego dojść?

- kontroluj przedmioty, które dziecko lubi, stanowią one potencjalne wzmocnienie dla jego pozytywnych zachowań. Dostęp do tych rzeczy powinien być zarezerwowany na czas kiedy dziecko prezentuje odpowiednie, akceptowane zachowania. Organizuj najbliższe środowisko dziecka. Najważniejsze, byś Ty miał kontrolę nad miejscem gdzie znajdują się fajne rzeczy. Nieustannie zwracaj uwagę, czy dziecko nie zainteresowało się czymś nowym. Im więcej ciekawych przedmiotów lub aktywności będzie na Twojej liście, tym w większym stopniu będziesz mógł motywować dziecko do pozytywnych zachowań, nagradzając za nie. Dziecko w ten sposób nauczy się, że prezentowanie odpowiedniego zachowania po prostu mu się opłaca i przynosi namacalne korzyści.

2. Pokaż dziecku, że bycie z Tobą jest fajne. Uczyń każdą aktywność przyjemna dla dziecka tak, aby chciało podążać za Tobą i osiągnąć więcej przyjemnych wrażeń

Zasada, która do tego prowadzi nazywa się parowaniem, czyli łączeniem Twojej osoby z fajnymi aktywnościami i znanymi już atrakcyjnymi wzmocnieniami. Pamiętaj, aby na bieżąco sprawdzać, czy w otoczeniu dziecka nie pojawiły się jakieś nowe potencjalne wzmocnienia, które można wykorzystać do parowania (łączenia)  
z Twoją osobą.

3. Pokaż dziecku, że można Ci ufać. Zawsze mów to, co masz na myśli i miej na myśli to, co mówisz. Jeśli wydałeś polecenie nie pozwól na dostęp do wzmocnień zanim polecenie zostanie wykonane. Jeśli to konieczne używaj podpowiedzi

- najważniejszą zasadą w kroku trzecim jest zależność między reakcjami dziecka na polecenie a dostępem do wzmacniania

- należy pamiętać, że to TY decydujesz, kiedy jest dla dziecka czas przeznaczony na naukę, a kiedy na zabawę czy odpoczynek

- polecenia wydawaj dziecku w trybie rozkazującym, a nie w trybie pytającym

- kiedy dziecko nie wykonuje polecenia- nie ma dostępu do wzmocnienia. Jeśli dziecko nie umie jeszcze wykonać polecenia, dorosły może udzielić podpowiedzi (fizycznej, werbalnej). Nie powinno to jednak odbywać się na siłę

-należy dostarczać dziecku więcej wzmocnień, gdy wykona polecenie bez pomocy dorosłego i mniej wzmocnień, gdy trzeba było mu podpowiedzieć

4. Pokaż dziecku, że podążanie za Twoimi instrukcjami jest w jego interesie. Jest najlepszą drogą do tego, aby osiągnąć to, co chce. Wydawaj dziecku często proste polecenia, aby wzmacniać jego gotowość do współpracy

- kiedy już zdobywasz kontrolę nad wzmocnieniami dziecka, możesz je wykorzystywać, by nagradzać je za pozytywne zachowania

- wszelkie zadania wykorzystywane do zdobywania kontroli poleceniowej powinny kończyć się wzmocnieniem społecznym

5. Na początku wzmacniaj każdą prawidłową reakcję na Twoje polecenie
   i przechodź stopniowo do zwiększającego się zmiennego rozkładu wzmocnień (nieregularne wzmacnianie przez nauczyciela pożądanych reakcji/zachowań)

- każdy z nas prezentuje konkretne zachowania w zależności od tego, czy prowadzą one do wzmocnienia, czy też nie. Zasada ta dotyczy także dzieci.

- każde dziecko nauczy się zachowywać poprawnie tylko wtedy, gdy zauważy, że każda jego właściwa reakcja przynosi pozytywny skutek i prowadzi do uzyskania dobrych rzeczy

- kiedy zaczniesz nagradzać każdą pozytywną reakcję dziecka, ono zorientuje się, że wypełnianie Twoich poleceń jest warunkiem koniecznym do uzyskania tego, czego pragnie

-na początku drogi do zdobycia kontroli poleceniowej nie możesz pominąć żadnej pozytywnej reakcji dziecka i pozostawić jej bez jakiejś formy wzmacniania

- zdobytą kontrolę poleceniową można utrzymywać, stopniowo zmniejszając wzmacnianie przez zwiększanie proporcji reakcja – wzmacnianie

- bardzo istotne jest, aby stymulować zainteresowania dziecka wzmocnieniem społecznym (np. pochwała) oraz interakcjami z innymi i aby docelowo zastąpiły one „sztuczne” wzmacnianie, stosowane w czasie nauki umiejętności

6. Pokazuj, że znasz preferencje dziecka jak swoje (na bieżąco oceniaj wzmocnienia  
   i preferencje dziecka, podążaj za zmieniającymi się zainteresowaniami dziecka

- codziennie próbuj znaleźć jedno lub dwa nowe wzmocnienia dla Twojego podopiecznego

-kluczem do odnajdywania nowych wzmocnień, może okazać się obserwacja autostymulacji i rytuałów

-dobrze jest zachować najbardziej ulubione przedmioty do zastosowania jako wzmocnienia przy uczeniu najtrudniejszych dla dziecka umiejętności

7. Pokaż dziecku, że ignorowanie Twoich próśb, instrukcji, lub wybór nieodpowiedniego zachowania nie skutkuje zdobyciem wzmocnienia

-procedura wygaszania- to zaprzestanie wzmacniania zachowania, które wcześniej było wzmacnianie (np. kiedy dawałeś uwagę, komentowałeś niewłaściwe zachowanie Twojego podopiecznego

- jeśli dziecko nieodpowiednim zachowaniem próbuje coś od Ciebie wymusić- masz nad tym kontrolę- wystarczy, że zachowasz spokój i zignorujesz (wygasisz) jego zachowanie

- wybuch związany z wygaszaniem- to czas, podczas którego wygaszane zachowanie znacznie nasila się lub rośnie, zanim ostatecznie wygaśnie. Musisz przetrzymać ten czas a dziecko zorientuje się, że złe zachowanie (w nasilonej formie), nie jest skuteczne i nie przynosi zamierzonego efektu (nie daje dostępu do wzmocnienia)

- najważniejsze jest, abyś niechcący nie wzmocnił nieodpowiedniego zachowania podczas wybuchu- nie dostarczył uwagi lub żadnej innej formy wzmocnienia

-wprowadzenie wygaszania we właściwy sposób, może zredukować nawet najtrudniejsze zachowania w ciągu kilku dni lub tygodni

- pamiętaj, że jeśli nie jesteś gotów, by ze spokojem przejść przez „wybuch” związany z wygaszaniem, możesz jedynie doprowadzić do wydłużenia i zwiększenia intensywności zachowań, które w rzeczywistości starasz się wyeliminować

A więc:

• Nauczyciel jest kluczem do powodzenia;
• Kojarzenie nauczyciela ze wzmocnieniami (czymś fajnym);
• Nauka jest czymś przyjemnym, miejsce w którym się uczy jest związane
  z wzmocnieniami;
• Jesteś szefem i dostawcą wzmocnień;
• Nagroda zapewnia uczenie się;
• Nagradzać należy występowanie pozytywnych zachowań, a nie – brak negatywnych- w ten sposób pokazujemy właściwe postępowanie;
• Należy dawać dziecku możliwość odnoszenia sukcesu: wyznaczamy zadania, którym uczeń sprosta.